معاونت آموزش و پژوهش سازمان پدافند غیرعامل کشور

گفت‌وگو با سردار رسولی، معاون آموزش و پژوهش سازمان

معاونت آموزش سازمان پدافند غیرعامل از ابتدای ایجاد در تلاش بوده است تا دانش پدافند غیرعامل در حوزه‌های مختلف را ترویج دهد. به عنوان مثال در حوزه امنیت با آموزش ملی گرایش پدافند غیرعامل، در حوزه هنری با آموزش مدیریت رسانه، در حوزه سایبری با آموزش مدیریت سایبری اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی برای عوام و خواص کرده است.

در حوزه اقتصاد مقاومتی نیز این معاونت با کمک دانشگاه‌های امام حسین؟ع؟، امام صادق؟ع؟، مالک اشتر و دانشگاه دفاع ملی از سال جاری با تشکیل دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری اقتصاد مقاومتی اقدام به تربیت متخصصان در این امر مهم نموده است که دوره کارشناسی ارشد آن از مهر ماه سال جاری آغاز شده و دوره دکتری از بهمن ماه سال جاری شروع خواهد شد.

همچنین با همکاری قرارگاه پدافند اقتصادی سازمان، نشست‌های تخصصی در حوزه اقتصاد مقاومتی در دانشگاه‌ها برگزار گردیده است. با همکاری این معاونت و انجمن علمی ارتباط مباحث اقتصاد مقاومتی و پدافند غیرعامل نیز تهیه و تدوین شده است.

کتاب‌های مختلفی نیز در حوزه اقتصاد مقاومتی برای آموزش دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی تدوین شده که دراختیار آن‌ها قرار گرفته است. معاونت آموزش با همکاری معاونت توسعه فرهنگی اقدام به افزودن درس اقتصاد مقاومتی در کتب درسی مدارس نموده است که با همکاری سازمان برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی آموزش و پرورش در حال اقدام می‌باشد.

در بحث اقتصاد مقاومتی هدف این معاونت ارتقای دانش، کسب مهارت و درک مشترک می‌باشد؛ که در حوزه ارتقای دانش با تشکیل دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری، در حوزه کسب مهارت با تهیه و پخش جزوه‌های آموزشی اقتصاد مقاومتی در مجامع عمومی و مدارس و غیره ایفای نقش کرده است. البته این نکته نیز مطرح است که برای رسیدن به این ارتقای دانش و کسب مهارت، نیازمند درک مشترکی از حساسیت اقتصاد مقاومتی بین عوام و خواص می‌باشیم و این معاونت برنامه‌ها و طرح‌های مختلفی را در این زمینه تدارک دیده است.

معاونت فرهنگی و اطلاع‌رسانی

گفت‌وگو با دکتر محمدی‌زاده، مدیر افکار عمومی و عملیات روانی

معاونت فرهنگی سازمان پدافند غیرعامل از ابتدای تشکیل، مسئول هدایت و تعامل با وزارت‌ها و نهاد‌های فرهنگی کشور از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، صدا و سیما، شورای عالی انقلاب فرهنگی و... بوده است. این معاونت در حوزه پدافند اقتصادی و گسترش اقتصاد مقاومتی با همکاری وزارت آموزش و پرورش و سازمان برنامه‌ریزی و تدوین کتب درسی و با تشکیل کمیته بازنگری کتاب‌های درسی تمامی مقاطع تحصیلی این معاونت در نظر دارد تا درس اقتصاد مقاومتی را در کتب درسی تمامی مقاطع تحصیلی وارد نماید تا دانش آموزان از ابتدا با مفهوم اولیه و ساده‌ای از اقتصاد مقاومتی آشنا شوند. همچنین با همکاری وزارت آموزش و پرورش و سازمان برنامه‌ریزی و تدوین کتب درسی، کتاب اقتصاد پایه دهم بازنگری شد و مباحث مربوط به اقتصاد مقاومتی به آن اضافه شده است. البته در اجرای این طرح با مشکل بازآموزی دبیران نیز رو به رو شده ایم که در تلاشیم تا با همکاری قرارگاه پدافند اقتصادی سازمان و وزارت آموزش و پرورش این مشکل را برطرف نماییم.

قرارگاه پدافند اقتصادی

گفت‌وگو با دکتر کائینی، معاونت هماهنگ‌کننده قرارگاه

این قرارگاه بعد از ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری اقداماتی را انجام داد که بدین شرح می‌باشد:

چاپ و انتشار

• کتاب طراحان تحریم
  
• کتاب لابی‌های موثر در تحریم جمهوری اسلامی ایران
  
• کتاب اقتصاد تحریم تألیف دکتر طغیانی
  
• کتاب دفاع اقتصادی از منظر حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مد ظله العالی)
  
• کتاب مقدمه‌ای بر نقش پدافند اقتصادی در اقتصاد مقاومتی
  
• حمایت از چاپ کتاب گزارش ناخوانده از سرنوشت یک توافق
  
• کتاب مقدمه‌ای بر نقش پدافند اقتصادی در اقتصاد مقاومتی
  
• کتاب الزامات پدافند اقتصادی، تألیف دکتر جلالی
  
• کتاب درآمدی بر پدافند اقتصادی، مجموعه مقالات مجله پدافند اقتصادی
  
• کتاب هفت گفتار در باب دفاع اقتصادی
  
• ویژه نامه «پدافند اقتصادی و صیانت از زیرساخت» به‌مناسبت هفته پدافند غیرعامل
  
• کتابچه معرفی قرارگاه
  
• ۲۴شماره از ماهنامه پدافند اقتصادی
  
• ۵۰ شماره از هفته‌نامه پدافند اقتصادی
  
• گزارش رصد هفتگی: بررسی فضای داخلی و خارجی تهدیدات اقتصادی
  
• تولید گزارش‌های راهبردی در بخش روغن
  
• تولید گزارش‌های راهبردی در تراریخته
  
• تولید گزارش‌های راهبردی در گندم
  
• تولید گزارش‌های راهبردی در ذخیره سازی
  

تولیدات چندرسانه‌ای

• تولید و پخش برنامه هفتگی در حوزه دفاع اقتصادی از صدا و سیما،
  
• «برنامه تکانه»
  
• هماهنگی پخش برنامه هفتگی در حوزه تهدیدات پدافند اقتصادی
  
• تولید مستند ۳۰ دقیقه‌ای با موضوع اصلاح الگوی مصرف «همه چیز برای من»
  
• هماهنگی تولید مستند با موضوع مصرف کالای داخلی ، کاهش ضربه پذیری در حوزه کالا و خدمات اساسی و روحیه جهادی در کار و تولید
  
• تولید نماهنگ جنگ اقتصادی با صدای حامد زمانی و رونمایی در همایش ملی پدافند غیرعامل ۹۳
  
• تولید قطعه موسیقی پدافند غیرعامل و رونمایی در همایش ملی پدافند غیرعامل ۹۴
  
• تولید نرم افزار سلسله نشست‌های دفاع اقتصادی ۱ و ۲
  
• ایجاد تارنمای مرجع در حوزه تهدیدات و پدافند اقتصادی
  
• ایجاد سامانه پیامکی جهت ارتباط موثر با مخاطبان، ارتباط با مخاطب و ارسال مهمترین اخبار به جامعه هدف
  
• انتشار اخبار مهم در شبکه‌های اجتماعی
  

برگزاری همایش، سمینار، نشست و...

• محدود نقش پدافند اقتصادی در اقتصاد مقاومتی، دانشگاه امام حسین؟ع؟
  
• فراخوان مجموعه مقالات دفاع اقتصادی، دانشگاه امام صادق ؟ع؟
  
• نشست‌های گفتگو محور در حوزه دفاع اقتصادی ۱
  
• نشست‌های گفتگو محور در حوزه دفاع اقتصادی ۲
  
• نشست‌های هفتگی در حوزه تهدیدات اقتصادی در بخش کشاورزی
  
• ایجاد اتاق فکر دفاع اقتصادی کشور و برگزاری هفت جلسه با حضور استادان
  

معاونت سلامت

این معاونت در راستای اقتصاد مقاومتی تلاش نمود تا با تولید و بومی‌سازی داروها و وسایل درمانی، کشور را از وابستگی در این صنعت خارج کند. دستاوردهای صنعت پدافند زیستی عبارتند از:

الف) تولید محصولات بومی و خود اتکا با حمایت قرارگاه پدافند زیستی کشور

ب) تجهیز و آماده‌سازی تیم‌های واکنش سریع در پنج استان دارای اولویت زیستی

یکی از محصولات تولیدشده در این معاونت برانکارد ایزوله فشار منفی جهت حمل بیماران عفونی می‌باشد. این برانکارد تولید داخل نسبت به نمونه خارجی آن دارای مزیت‌هایی مانند حمل‌ونقل اورژانسی بیماران آلوده به عوامل زیستی، دارای فشار منفی، ضریب ایمنی بالا در به‌کارگیری، سیستم خروجی مجهز به فیلتر و قابلیت انعطاف و جابه‌جایی توسط نفر می‌باشد. همچنین این محصول نسبت مشابه خارجی دارای هزینه‌ای بسیار کمتر است.

معاونت رصد و پایش قرارگاه پدافند اقتصادی

بند ۲۲ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی اشاره به رصد اقدامات دشمن دارد و در این راستا، یکی از اقداماتی که قرارگاه پدافند اقتصادی در دستور کار خود قرار داد، رصد و پایش جبهۀ دشمن بود و بدین منظور معاونت رصدوپایش این قرارگاه تشکیل شد. این معاونت به دنبال کسب اطلاعات از فعالیت‌های دشمنان در حوزه اقتصادی است تا با ارائۀ آن به دستگاه‌های اقتصادی کشور، تصمیم‌گیری و تدوین راهبرد و برنامه‌ریزی را دقیق‌تر و جامع‌تر سازد.

اولین اقدام در این زمینه شناخت عملکرد دشمن می‌باشد که در دو سطح فعالیت دارد: نخست سطح تاکتیکی و اقداماتی همچون تحریم و سطح بعدی دکترین دشمن که به‌صورت کلی استراتژی دشمن در مواجهه با اقتصاد ایران دنبال می‌شود.

این معاونت در حوزه تاکتیکی اقدامات دشمن را رصد و این اطلاعات به‌دست‌آمده را پایش می‌کند تا صحت و درستی آن سنجیده شود و تحلیل‌های صحیح از آن استخراج شود.

همچنین گروهی تشکیل شد که حداقل ۵۰۰ اندیشکدۀ آمریکایی را رصد و پایش می‌کند. حدود صد نفر از کارشناسان اقتصاد در آمریکا که در حوزه اقتصاد ایران فعالیت می‌کنند شناسایی شدند و نظرات آن‌ها رصد و پایش می‌شود.

این معاونت به‌دنبال آینده‌پژوهی در این حوزه است تا بتواند حرکت و اقدامات بعدی دشمن را تشخیص دهد. برآیند همۀ این اقدامات، برآورد تهدیدهایی است که اقتصاد ایران در آینده با آن مواجه خواهد شد و اینکه تشخیص دهیم کدام فعالیت آمریکایی‌ها برای کشور تهدید است و چه اقداماتی در مقابل این تهدیدها باید انجام داد.

در حوزه دکترین نیز طرحی آماده شد تا دکترین آمریکایی‌ها در حوزه اقتصاد و اهداف آن‌ها در این زمینه شناسایی شود.

علاوه بر این، معاونت رصدوپایش قرارگاه پدافند اقتصادی حوزه‌های اقتصادی داخل کشور را نیز رصد و پایش می‌کند، حتی برخی شاخص‌ها که مستقیماً و صریحاً به دشمن بیرونی مربوط نمی‌شود مانند حجم نقدینگی، تورم و بیکاری و... نیز رصد می‌شود چون ممکن است با رسیدن آن‌ها به حد بحرانی، دشمن عملیات روانی یا تهاجمات اقتصادی خود را روی آن متمرکز کند. مثلاً وابستگی درآمد کشور به نفت که یک موضوع داخلی است یک نقطه آسیب‌پذیر است و فی‌نفسه صبغه دشمنی ندارد اما دشمن با تحریم نفتی دقیقاً سوار بر این آسیب‌پذیری می‌شود. مثال دیگر اینکه در صورت بروز بحران بیکاری، ممکن است دشمن با یک عملیات روانی بخشی از کشور را فلج کند که پیامد آن می‌تواند شورش کارگران باشد. بنابراین رصد وضعیت داخلی کشور هم از اهمیت خاصی از منظر پدافند اقتصادی برخوردار است.

معاونت کشاورزی و ذخایر راهبردی قرارگاه پدافند اقتصادی

این معاونت از خرداد ۱۳۹۳ اقدامات خود را در حوزۀ غذا و دارو شروع کرده است. در ابتدا با مطالعه و شناخت اهداف پدافند غیرعامل در این حوزه به بررسی آسیب‌ها و پیامدها پرداخته است،چه از ناحیه خارجی و تهدیدات بیرونی این صنعت و چه از ناحیه داخلی و نهایتاً سند چشم‌اندازی را برای خود ترسیم کرد.

این معاونت با تشکیل کارگروه‌های تخصصی در حوزه زراعت و مواد پروتئینی و نیز در حوزه تراریخته و با تأکید بر جنبه‌های اقتصادی، فعالیت می‌کند. علاوه‌براین، بحث واردات و زنجیره‌های تأمین و در کنار آن مجموعه‌ای از مباحث زیستی که کارکرد اقتصادی دارند به‌ویژه حوزۀ تراریخته مورد تأکید این معاونت بوده است.

این معاونت همکاری گسترده‌ای را با افراد صاحب نظر در حوزۀ کشاورزی و اقتصاد کشاورزی که تجربیات و سوابق اجرایی نیز داشته‌اند،‌ طرح‌ریزی کرده است تا خلاء‌های این حوزه را بهتر شناسایی کند.

در ابتدا روی دانه‌های روغنی، گندم و پروتئین سفید کار شد که هرکدام از این‌ها به مدت شش ماه در کارگروه مربوطه مطالعه شد. در صنعت روغن و دانه‌های روغنی حدود ۹۵٪ وابستگی وجود دارد و از آنجایی‌که طبق بند ۶ و ۷ سیاست‌های اقتصاد مقاوتی باید خودکفایی و خوداتکایی در صنعت داشته باشیم، معاونت کشاورزی و ذخایر راهبردی قرارگاه پدافند اقتصادی درصدد آن بود که علت این وابستگی را دریابد. جلسه‌هایی با بخش‌های خصوصی و انجمن دانه‌های روغنی و غیره و افراد دیگر از جاهای مختلف تشکیل گردید که حاصل آن گزارش‌هایی در حوزه روغن و دانه‌های روغنی بود.

همچنین مطالعاتی در مورد بذر و انحصار بذر انجام شده است. همچنین بر روی نژادهایی که در حال نابودی هستند مطالعاتی صورت پذیرفته و برای ایجاد ذخایر ژنتیکی از آن‌ها در اولویت قرار گرفته است.

در این معاونت تلاش می‌شود در هر پروژه‌ای که تعریف می‌شود، رابطۀ آن با اقتصاد مقاومتی در نظر گرفته شود. همچنین کتاب‌هایی مانند امنیت ارزش غذایی توسط این سازمان تدوین شده که برای اولین بار با رویکرد پدافند غیرعامل است.

یکی دیگر از اقدامات این معاونت، مطالعه بر روی مرغ گوشتی بود. جلسه‌هایی با نخبگان صنعت مرغ و موسسه علوم دام برگزار شد که حاصل آن یافتن تهدیدها و فرصت‌ها در این حوزه نهایتا استخراج مجموعه‌ای از راهبردها و راهکارها در این زمینه بود.

قرارگاه پدافند سایبری

قرارگاه پدافند سایبری با بهره‌گیری از تمامی امکانات رایانه‌ای (سایبری) و غیررایانه‌ای کشور برای ایجاد بازدارندگی، پیش‌گیری، ممانعت از انجام، تشخیص به‌موقع، مقابله موثر و بازدارنده با هرگونه تهاجم رایانه‌ای به سرمایه‌های ملی رایانه‌ای، توسط متخاصمان رایانه‌ای اعم از نیروی نظامی(ارتش رایانه‌ای) کشورهای متخاصم و گروه‌های تحت حمایت پنهان دولت‌های متخاصم اقدام کرده است به‌نحوی‌که امکان رایاتک (تهاجم سایبری) را از تمامی متخاصمان سلب کرده و پایداری سامانه رایانه‌ای را در برابر تهدیدات دشمن تأمین کند.

این معاونت در راستای اقتصاد مقاومتی اقداماتی نظیر حمایت از تولید محصولات بومی و شرکت‌های فناور حوزۀ سایبری، تجهیزات حوزه صنعتی مانند اسکادا، PLC، RTU، سامانه مدیریت اطلاعات و رخدادهای امنیتی(SIEM)، ضدبدافزار بومی، ماژول امنیتی سخت افزاری(HSM ، STM۱، STM۴) سوییچ‌های شبکه، مسیریاب، تجهیزات مخابراتی سیار، تجهیزات امنیتی رصد و پایش فضای سایبری، تجهیزات پاسخ گویی به رخدادهای سایبری، تجهیزات امنیتی صنعتی مانند دیواره آتش صنعتی، یکسوکننده صنعتی، سامانه مدیریت اطلاعات و رخدادهای امنیتی صنعتی، ظرف عسل صنعتی(Honeypot ICS و ...) را انجام داده است.

با توجه به تغییر رویکرد جنگ از فیزیکی به سایبر، زیستی و پرتوی، روش‌های مقابله با تهدیدات نیز تغییر یافته است. ورود به عرصه جنگ‌های نوین نیازمند شناخت تهدیدات، آسیب‌پذیری‌ها و مخاطرات مربوطه می‌باشد.

از آن جایی که تهدیدات به مجموعه عواملی اطلاق می‌گردد که منشأ آن خارجی و خارج از اختیار می‌باشد، رویکرد کاهش آسیب‌پذیری‌ها به عنوان علل و عواملی داخلی از دو بعد دارای اهمیت می‌باشد. بعد نخست ایجاد یا ارتقای امنیت و پایداری زیرساخت‌های کشور که طبیعتاً مرتبط با امنیت ملی کشور است و از بعد دیگر، رویکرد و نگرش به اقتصاد مقاومتی را در پی خواهد داشت. طراحی، تولید، پیاده‌سازی و خدمات پس‌ازفروش توسط ظرفیت داخلی نه‌تنها باعث جلوگیری از خروج ارز از کشور خواهد شد بلکه در صورت ارتقای امنیت، ورود به بازارهای خارجی و حفظ آن‌ها را نیز دربر خواهد داشت. از این رو ورود به حوزه تولید محصولات بومی به‌عنوان یک اصل در دستور کار سازمان پدافند غیرعامل می‌باشد. ▪

--------------------------

پدافند اقتصادی، ش 24، آبان ماه 1395، صص 4-7