به نظر شما تهدید هاوآسیب‌های ناشی از نقدینگی درکشور که این روزها یکی از مشکلات اصلی امور اقتصادی کشور است؟

ببینید ما این را که نمی‌توانیم در کشور ما کتمان کنیم، در بخش اقتصاد ضعف‌هایی داریم در امور زیربنایی اقتصاد ما مشکلاتی دارد و در بعضی از بخش‌ها نابه سامانی در اقتصاد باعث شده که مردم ما دچار آسیب بشوند، بعضاً هزینه‌هایی را پرداخت بکنیم که هیچ کدام از این هزینه‌ها نباید پرداخت شود.

افزایش نقدینگی ما به دلیل اینکه کارهای زیربنایی، کارهای سرمایه‌گذاری در کشور کمتر داریم وپول های مردم در جامعه سرگردان است رخ می‌دهد. نقدینگی ما امروز نسبت به چندسال گذشته نه تنها کم نشده بلکه روبه افزایش است. نقدینگی در جامعه باعث تورم می‌شود، باعث رکود می‌شود، باعث بهم ریختن بازارهای اقتصادی می‌شود، باعث می‌شود دولت نتواند در ارتباط با تولید، صادرات و واردات برنامه‌ریزی درستی بکند و متاسفانه ما امروز این آسیب‌ها را داریم.

علت اصلی افزایش سه برابری حجم نقدینگی در سال‌های اخیر چه عاملی است؟

افزایش نقدینگی ما به دلیل اینکه کارهای زیربنایی، کارهای سرمایه‌گذاری در کشور کمتر داریم وپول های مردم در جامعه سرگردان است رخ می‌دهد.

می‌بینید با بازار کساد مالی، تحریم‌ها، سیاست‌های بعضاً نادرست اقتصادی، این‌ها باعث شده که به هر حال پول به جای اینکه به تولید برسد، وارد جامعه بشود، بدنه جامعه بشود، فکر می‌کنم که وقتی نقدینگی در جامعه اضافه بشود، تورم و رکود و امثال این‌ها به تناسب به هر حال در جامعه جایگاه پیدا می‌کند، واردات و صادرات ما آسیب می‌بیند و از طرف دیگر پول در داخل جامعه سرگردان است و دولت نمی‌تواند از این پول به درستی استفاده کند و برای حل مشکل اقتصادی جامعه از آن بهره ببرد و درنتیجه سرمایه‌گذاری هم در کشور مختل می‌شود.

این نقدینگی چگونه وارد اقتصاد شده است؟

سیاست‌های نادرست اقتصادی، تحریم‌ها، بحث قبل از برجام، پسابرجام، بازار کساد مسکن و سود تسهیلات، نرخ سود سپرده‌گذاری، عدم تعادل این موارد با بازارهای داخلی، باعث رشد نقدینگی در جامعه شده است یا از طریق پول مستقیماً توسط دولت در هدفمندی یارانه‌ها.

چه مقدار آن توسط بانک مرکزی و در بازار بین‌بانکی تزریق شده و چه مقدار از آن توسط بانک‌های تجاری خلق شده است؟

درصد نمی‌شود پیش‌بینی کرد اما چیزی که هست نقدینگی در جامعه و رشد آن در بازار از دلایل متعددی برخوردار است که ذکر شد.سیستم بانکی پولی یکی از آن‌هاست سیسستم هایی که می توانداثر گذار باشد برنرخ رشد نقدینگی در جامعه است.

به نظر شما این حجم نقدینگی موجود در اختیار چه منابع و چه شخاصی قرار می‌گیرد؟

فرق نمی‌کند، وقتی پول در جامعه سرگردان می‌شود فرق نمی‌کند هرجایی باشد، شهر باشد یا روستا، در این نهاد یا آن مؤسسه، فرقی نمی‌کند مهم این است که این پول دست به دست می‌گردد و ثمرۀ واقعی مثبتی برای اقتصاد کشور ندارد. می گوییم که پول سرگردانی از هر بخشی چه آحاد جامعه، سیستم بانکی، چه پول‌هایی که باید وارد تولید بشود و نمی‌شود، این‌ها در جامعه پخش‌اند و این‌ها همه باعث رشد نقدینگی در ایران می‌شود.

یکی از نکات عجیبی که در کشور وجود دارد که نه سازگار با روابط اقتصادی و نه با عینیت می‌باشد بحث این است که حجم پول و نقدینگی بالا رفته، میزان تورم‌ها با توجه به این رابطه باید بالا برود در حالی که ما شاهد این هستیم که با اینکه حجم پول سه برابر شده، اما تورم کاهش پیدا کرده، علت آن چیست؟

علت بالا رفتن تورم حجم پول به تنهایی نیسست، تورم به تنهایی گرانی هم نیست که بعضی این فکر را می‌کنند، همهٔ عوامل مثل صادرات، واردات و امثال این‌ها در تورم اثر دارد، این که شما جلوی رشد نرخ کالاها را بگیرید، این احتمال دارد که کاهش موقت در تورم ایجاد کند ولی در رکود جامعه اثر بالایی دارد.

آیا این حجم نقدینگی متناسب با نیاز واقعی بازار بوده است؟

پول که سرگردان باشد وقتی وارد بازار می‌شود نقدینگی است، پول سرگردان در جامعه باعث رشد نقدینگی می‌شود اگر تولید، سرمایه‌گذاری، صادرات، واردات و... اقتصاد ما بیمار است و به دولت ارتباطی ندارد، الان داریم هدفمندی یارانه‌ها را پرداخت می‌کنیم

علت بالا رفتن تورم حجم پول به تنهایی نیسست، تورم به تنهایی گرانی هم نیست که بعضی این فکر را می‌کنند، همهٔ عوامل مثل صادرات، واردات و امثال این‌ها در تورم اثر دارد.

با توجه به اینکه نرخ رشد اقتصادی در این سال‌ها یا منفی بوده یا در حدود یکی دو درصد، این افزایش نقدینگی تا چه حد رابطۀ بخش واقعی و بخش پولی را بر هم می‌زند؟

اثرات رشد نقدینگی در جامعه به همه بخش‌ها مربوط می‌شود، یعنی تنها بخش خصوصی و دولت نیست، تنها بازار اقتصادی نیست، تنها واردات و صادرات نیست، تنها تولید نیست، به همه بخش‌ها اثر گذار است. رشد نقدینگی یعنی این که این پول در جای خود مصرف نشود و در بازار سرگردان بشود، وقتی این باشد به همهٔ بخش‌ها آسیب می زند.

چه تهدیدها و آسیب‌هایی ممکن است در سال‌های آینده از سمت این نقدینگی افزایش‌یافته برای اقتصاد کشور وجود دارد؟

این است که نشان داده بشود که اقتصاد ما، اقتصاد بیماری است و این بیماری نشانگر این است که ما نتوانستیم در اقتصاد کشور موفق باشیم، البته این از یک جهت می‌تواند بر برنامه‌ریزی‌های ما اثر گذار باشد، در پیگیری ما در مسائل مختلف، در این بخش هم می‌تواند ولی اگر برنامه‌ریزان به دنبال برنامه‌ریزی باشند.

چه راهکارها یا تدابیری برای مهار فشار این نقدینگی در آینده و احیاناً جلوگیری از تورم‌های بی‌سابقه اندیشیده شده است؟

اصلاح ساختار مالیاتی، اصلاح ساختار پولی بانکی، اصلاح قانون و ساختار مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اصلاح ساختار گمرک، اصلاح ساختار تولید، همهٔ این‌ها بر ای حل مشکل نقدینگی در جامعه اثر گذارند. به هر حال ماباید تلاش کنیم اقتصاد کشور را از این بیماری که در آن قرار گرفته نجات بدهیم، به هر حال باید برنامه‌ریزان در مسائل اقتصادی برنامه‌ریزی درست کنند. ▪

-----------------------

پدافند اقتصادی، ش 27 و 28، بهمن و اسفند 1395، صص 17-18